Η παιδεία κατακτάται (ή κατακτιέται) μέρα με την ημέρα. Η εκπαίδευση ορισμένες φορές λήγει ή και πάλι όχι. Το σημαντικό είναι ότι η παιδεία διαμορφώνει τον χαρακτήρα, την προσωπικότητα αλλά και την συμπεριφορά κάθε ανθρώπου. Πώς όμως κατακτάται αυτή η παιδεία; Η (προσωπική μου) απάντηση και εκτίμηση είναι ότι κατακτάται συνεχώς, αδιαλείπτως, καθημερινά και με διαφόρων ειδών ερεθίσματα των αισθήσεων και του νου...
Παιδεία είναι να γνωρίζεις τις μυρωδιές των μπαχαρικών, παιδεία είναι να γνωρίζεις τον τόπο σου, την γλώσσα σου, παιδεία είναι να γνωρίζεις τους ιδιοματισμούς της γλώσσας σου, παιδεία είναι να γνωρίζεις τα ήθη και έθιμα του τόπου σου αλλά και του κόσμου.
Παιδεία σημαίνει να ταξιδεύεις, να διαβάζεις, να επικοινωνείς. Παιδεία σημαίνει να γνωρίζεις τις νότες, παιδεία είναι το άκουσμα καλής μουσικής παραδοσιακής σύγχρονης και κλασσικής, παιδεία είναι να ζεις μέσα σε αρχιτεκτονημένα κτήρια, παιδεία είναι η αγάπη για τα βιβλία, παιδεία είναι η αισθητική, παιδεία είναι η αγάπη για την γνώση.
Η Παιδεία αφορά σε όλο μας το είναι. Ένας άνθρωπος με σφαιρική γνώση και παιδεία είναι ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος. Και είναι μια καθημερινή υπόθεση.
Ο Σωκράτης μας άφησε παρακαταθήκη: «Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’ αγαθά φέρει» (μτφρ: η μόρφωση, όπως ακριβώς μια εύφορη γη, φέρνει όλα τα καλά). Και ο Σόλων το «γηράσκω δ’αεί πολλά διδασκόμενος».
Αέναος ο διάλογος μεταξύ των αρχιτεκτόνων για την κοινωνία, για την αρχιτεκτονική και για το κατά πόσον η δεύετρη μπορεί και επηρεάζει την κοινωνία, την παιδεία, την εξέλιξη του κόσμου, την αισθητική αναμόρφωση του κατοίκου, του χρήστη της αρχιτεκτονικής.
Σε μια μικρή χώρα όπως η δική μας, πολύ λίγα είναι τα κτήρια – τοπόσημα στο αστικό περιβάλλον. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, η παραγωγή κτηρίων τοπόσημων είναι σχεδόν μηδενική. Έλλειμμα αισθητικής εξέλιξης και έλλειμμα παιδείας για τις επόμενες γενεές. Όχι μόνο για τους αρχιτέκτονες, αλλά για όλους τους πολίτες. Έλλειμμα ακόμα και για την δική μας την γενιά. Λίγα είναι τα αρχιτεκτονικά τοπόσημα της Αθήνας. Και ένα από αυτά το Hilton Αθηνών, στην Λεωφ. Βασ. Σοφίας στο νούμερο 46. Οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1958-1963, βάσει σχεδίων των αρχιτεκτόνων Εμμανουήλ Βουρέκα (1905-1993), Προκόπη Βασιλειάδη (1912-1977), Σπ. Στάικου και Α. Γεωργιάδη.
Υπήρξε «το πρώτο σημείο οπτικής έξαρσης» στην μεταπολεμική Αθήνα, το πρώτο δείγμα μιας «αρχιτεκτονικής διεθνούς», συμβολικής γενικότερα της εισόδου της χώρας στην παγκόσμια τουριστική αγορά. Ακόμη και η απλή καταγραφή της θυελλώδους διαμάχης που προκάλεσε η ανέγερσή του (στο αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο) θα απαιτούσε ένα ξεχωριστό βιβλίο. Εξ' αρχής το κτήριο ήταν μια από τις πιο πολυσυζητημένες επεμβάσεις τον αστικό χώρο της Αθήνας - και μία από τις πιο αμφιλεγόμενες την εποχή της ανέγερσης. Η κριτική εστιάζονταν στην ανταγωνιστική σχέση του νέου «ουρανοξύστη» με την Ακρόπολη που ως τότε κυριαρχούσε το ανάγλυφο της Αθήνας.
Οι απόψεις συνεχίζουν να διίστανται και μετά την αποπεράτωση του έργου Ανήκει στην τυπολογία των μεγάλων ξενοδοχείων, η εξωτερική μορφή του όμως παρουσιάζει κάποια πρωτοτυπία, χάρις στην σύνθεση που επιδιώχθηκε ανάμεσα στο μοντέρνο και το κλασικό, ενώ η χρήση του πεντελικού μαρμάρου και οι μνημειώδεις ανάγλυφες συνθέσεις του ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, με την αρχαϊκή τους θεματολογία, προσδίδουν μιαν «ελληνική» πινελιά.
Στον σχεδιασμό δόθηκε πάλι μεγάλη έμφαση στην «ελληνικότητα», πού έπρεπε να εκφράζει ως τόσο σημαντικό δείγμα της ελληνικής επίσημης αρχιτεκτονικής
• συναντάμε τα δύο μεγάλα αίθρια, αναφορά στα αρχαία ελληνικά αίθρια, φυτεμένα χαρακτηριστικά με ελιές και την χρήση λευκού πεντελικού μαρμάρου στις όψεις. Η βασική επιτυχία από αρχιτεκτονικής πλευράς συνίσταται στο στήσιμο «ενός περίοπτου κτιρίου αξιώσεων σε ένα δύσκολο οικόπεδο», όπου ο κοίλος άξονας και άλλες λύσεις που επελέγησαν, καταφέρνουν ώς ένα βαθμό να μειώσουν την ακαμψία του όγκου.
Μεταξύ των ετών 2001-2003 πραγματοποιήθηκε μια «μινιμαλιστική» παρέμβαση των αρχιτεκτόνων Αλ. Τομπάζη και Χ. Μπουγαδέλλη, με στόχο την αποκατάσταση του κτιρίου και, παράλληλα, την προσθήκη μιας 6ώροφης πτέρυγας προς την οδό Βεντήρη. Ο Εμμανουήλ Βουρέκας (1907-1992) υπήρξε σημαντικός Έλληνας αρχιτέκτονας. Στα γνωστά του έργα συγκαταλέγονται το ξενοδοχείο Hilton, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, είναι επίσης υπεύθυνος για μία σειρά μεγάλων τουριστικών συγκροτημάτων, όπως αυτά των Αστέρα Γλυφάδας και της Ακτής Αστέρα Βουλιαγμένης.
Αντίστοιχης κλίμακας επέμβαση στον αστικό χώρο με την μελέτη του Hilton είναι αναμφίβολα ο σχεδιασμός του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, 1976-1991, επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας. Η πρόσοψη του Μεγάρου ακολουθεί κατά κάποιον τρόπο τον ακαδημαϊκό μοντέρνο κλασικισμό της Αμερικανικής Πρεσβείας του Walter Gropius και του Hilton με τα μεγάλα υποστυλώματα και την επένδυση λευκού μαρμάρου. Αποτελεί, λοιπόν, μια, απλή αλλά καλή, ευκαιρία η επίσκεψη των παιδιών και τον γονέων τους στο συγκεκριμένο κτήριο.
Ιδίως για τους μόλις ενηλικιωθέντες νέους, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά και εκ των έσω, έστω και για λίγο, αυτό το τοπόσημο της Αθήνας.
Μπορεί να μην τους έχει δοθεί ποτέ πριν η ευκαιρία και να μην τους ξαναδοθεί για αρκετά χρόνια. Εξάλλου, τα τοπικά κτήρια μπορούν να τα γνωρίσουν και σε πλείστες άλλες περιπτώσεις και εκδηλώσεις.
Ας ξεχάσουμε τους τοπικισμούς, ας «ανοίξουμε» το νου και την καρδιά μας, ας χαρούμε επιτέλους με το όμορφο και το καλό!
Η ανταπόκριση του κόσμου θα αποτελέσει ένδειξη επιτυχίας του εγχειρήματος, και όχι απόδειξη, λόγω των αντίξοων κλιματικών συνθηκών.
Αν ακόμα αναλογιστούμε το γεγονός ότι η εκδήλωση αποτελεί χορηγία, τότε μπορούμε να πούμε και «του χρόνου» με χορηγία στο Μέγαρο Μουσικής για να μάθουμε πώς είναι ένας χώρος μουσικής – ακουστικής…! (Επίσης του Βουρέκα…)
Αναστασία Στασινοπούλου
Δημοτική Σύμβουλος Διονύσου
Αρχιτέκτων
